In Schotland hebben we geprobeerd de vraag te beantwoorden wat het Greijdanus op het gebied van brede vorming kan leren van het CfE in Schotland. Op basis van dit onderzoek doen we graag een aantal aanbevelingen aan Greijdanus en andere scholen in Nederland. Maar er zijn ook andere zaken die ons, naast ons onderzoek, zijn opgevallen. Ook deze inzichten delen we in dit hoofdstuk. We sluiten af met een aantal aanbevelingen voor andere MLI-studenten die een internationale studiereis gaan organiseren. 

Aanbevelingen met betrekking tot het onderzoek naar brede vorming 

• Richt het leren meer op ontwikkeling van vaardigheden in plaats van leren voor cijfers en maak dit zichtbaar in de school. Laat zien welke vaardigheden er nodig zijn om te kunnen groeien en samen te leven en gebruik dezelfde taal bij de uitwerking van de vaardigheden door de hele school. Welke mogelijkheden zien wij, bijvoorbeeld in de onderbouw, om meer aandacht te hebben voor vaardigheden, talenten, thematisch werken, niveau-overstijgende projecten, leren van elkaar door de school heen etc. Brede vorming doet een appèl op de brede taak van de school. Vervolgonderzoek is aan te bevelen naar wat Greijdanus allemaal doet binnen de drie doeldomeinen van het onderwijs. En wat is de betekenis van wat daar dan allemaal gebeurt? Sommige dingen kun je meten; andere zichtbaar maken, bijvoorbeeld door middel van portfolio’s, presentaties of gesprekken met leerlingen. Bij weer andere dingen kun je als school inzichtelijk maken wat je daar probeert te doen, hoe je curriculum in elkaar zit. We leerden in Schotland dat het raadzaam is om niet enkel in opbrengsten te denken waar je in het curriculum brede vorming nastreeft. 
• Onderzoek hoe het op vaardigheden gebaseerd onderwijs een explicietere plek krijgt in de lessen en in de organisatie en hoe het bijdraagt aan de vorming van de jongeren. 
• Zet de leerlingen centraal door dit zichtbaar te maken in de school wat betreft prestaties en talenten.  
• Maak waarden expliciet en zichtbaar. Waarden zijn al zichtbaar in de gebouwen van Greijdanus, maar dat blijven abstracte begrippen. Kunnen we de waarden meer expliciteren? Het verdient aanbeveling om de waarden/kernaspecten van de onderwijsvisie ook explicieter zichtbaar te maken in het gebouw, in de lokalen, in het lesmateriaal en in werkvormen. Bijvoorbeeld: waar uit 'zelfverantwoordelijkheid' zich in? De leerling kan zichzelf zo beter spiegelen. 
• Onderzoek hoe heterogene leerjaren (leerjaar 1 en 2?) kunnen bijdragen aan de vorming van onze jongeren waarbij geoefend wordt met het respecteren van elkaar en het waarderen van diversiteit. 
• Kijk kritisch naar het aanbod van vakken. In Schotland zagen we dat het aantal vakken op een bepaald moment flink wordt afgebouwd en dat er veel verschillende (expressieve) vakken in carrouselvorm worden aangeboden.  
• Leerlingen voorbereiden op het leven wordt in Schotland heel praktisch gemaakt door ook bovenbouwleerlingen (alle niveaus) te leren koken.  
• Organiseer en moedig leerlingen aan om deel te nemen aan speciale clubs: leesclubs, computerclub. 

 

 

Algemene aanbevelingen 

• Laat docenten meer autonomie ervaren en zorg voor eigenaarschap bij de docenten. Werk niet meer top down, maar geef teams en secties meer vrijheid, zodat hun motivatie wordt vergroot en ze hun verantwoordelijkheid nemen.  
• Zorg voor tijd en ruimte om van elkaar te leren, o.a. door elkaars lessen te bezoeken, Lesson Study en organiseer lerende gesprekken in plaats van organisatorisch overleg. 
• Door vakgroepen in het gebouw bij elkaar te plaatsen is er meer overleg mogelijk tussen docenten. 
• Bouw momenten van zelfevaluatie uit en gebruik dit als basis voor ontwikkelteams. 
• Werken met portfolio's (stimuleert ook het werken vanuit leerdoelen, brede vorming, bewuste leerervaring) in klas 1 en 2, vanaf de bovenbouw naast rapportering. 
• Maak leesvaardigheid en -bevordering een breed thema. Dat is niet alleen een taak van de vakgroep Nederlands.
• Betrek leerlingen bij de onderwijsontwikkelingen: wat vinden zij belangrijk?  

 

 

Aanbevelingen voor de organisatie van een internationale studiereis 

• Bezoek scholen die minder goed bekend staan, scholen uit armere regio's of wijken, dit geeft een eerlijker beeld. 
• Neem minstens één creditcard mee, want veel zaken kunnen online alleen met creditcard betaald worden. 
• Neem ook parkeerkosten mee in de begroting. Dit was een grotere post dan we van tevoren dachten. 
• Zoek goed uit of je een elektrische auto gemakkelijk op kunt laden. Dat bleek in Schotland ingewikkelder dan was aangegeven. 
• Goedkoper en sneller lunchen kan door inkopen te doen bij een plaatselijke supermarkt. 
• Zorg dat je in het hotel een rustige plek hebt waar je samen kunt overleggen en werken zonder andere gasten te storen. 
• Neem een klein presentje (goodiebag) mee voor de scholen en personen die je interviewt. Dit werd enorm gewaardeerd. 
• Overleg met de hele groep is goed, maar laat de dagvoorzitters knopen doorhakken. 
• Wees flexibel, maar geef ook grenzen aan. 
• Begin de dag op tijd met elkaar en reken de reistijd ruim, zodat je op tijd kunt arriveren bij de scholen.  
• Denk van tevoren na over hoeveel tijd je op een school wilt doorbrengen. Scholen houden hier rekening mee. De hele ochtend van 9.00 uur tot 12.00 uur was voor ons soms te lang.  
• Maak een programmaboekje voor de groep met daarin de planning, informatie over de scholen, de observatieformulieren en interviewvragen. Dit geeft veel overzicht en duidelijkheid.  
• Start de week op de eerste middag/avond met een teambuildingsactiviteit.  
• Ook gesprekjes in een winkel kunnen waardevolle input leveren voor je onderzoek. De meeste mensen willen wel iets delen over hun ervaringen met het onderwijs in het land.